INLOGGEN

Ramadan & medicijnen: goede voorlichting als uitgangspunt

De ramadan. Een maand die voor sommige medicijngebruikers ieder jaar weer tot de nodige gezondheidsproblemen leidt. Van het verplaatsen van het innamemoment tot na zonsondergang tot het volledig stoppen van de medicatie. Vaak zonder overleg met de huisarts of apotheker. Iets wat onnodig is volgens Asmahan Haouriqui, farmaceutisch manager bij Service Apotheek Confuciusplein in Amsterdam. Zij weet als geen ander hoe belangrijk het is om mensen goed voor te lichten over hun medicijngebruik tijdens de ramadan. Wij spreken deze goedlachse Amsterdamse over hoe zij haar kennis en achtergrond inzet om gezondheidsrisico’s bij deze groep patiënten te voorkomen.

Weten welke dilemma’s spelen

Door haar Marokkaanse achtergrond neemt Asmahan zelf ook deel aan de ramadan. Zij weet daardoor goed met welke vragen mensen in deze periode kunnen rondlopen. Het grootste dilemma? Dat is het inschatten of een ziekte of aandoening ernstig genoeg is om vrijgesteld te worden van het vasten. “Deze keuze is voor mensen moeilijk te maken. Ondanks dat bepaalde medicijnen noodzakelijk zijn, kiezen sommigen ervoor om toch te stoppen en de schade aan hun gezondheid voor lief te nemen. Dit zien we met name bij de oudere generatie die koste wat het kost hun geloof niet in de steek wil laten.” Op de vraag wat mensen aan de balie willen weten rondom dit onderwerp, antwoordt ze snel: “Dat is de vraag of wij vinden dat ze mogen vasten of juist niet. En dat antwoord is niet aan ons. Als apotheek zoeken wij altijd naar de beste oplossing of alternatief. In sommige gevallen zijn die er niet. Onze boodschap is dan: ‘nood breekt wet’ en adviseren we dus om niet te vasten. Toch ligt de uiteindelijk keuze altijd in de handen van de patiënt zelf. En dat is prima, maar ik vind het wel belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de risico’s. Want alleen zo kunnen zij een weloverwogen keuze maken.”

Ook tijdens de ramadan zijn er voor medicijngebruikers verschillende oplossingen mogelijk.  

Verschillende oplossingen

En dat die keuzes soms tot problemen leiden, ziet ook Asmahan. “Vaak leeft er bij deze groep het idee dat er twee opties zijn: vasten of niet vasten. Gelukkig weet ik dat er meerdere oplossingen zijn. Ik ken voorbeelden waarbij mensen met een flinke keelontsteking en hoge koorts, driemaal daags Broxil moeten innemen. Met het aanvullende advies om veel water te drinken. Sommige mensen starten liever pas met dit medicijn na afloop van de ramadan. Een keelontsteking met koorts kan erg vervelend zijn. Als oplossing stel ik dan voor dat ze gedurende de zeven dagen antibiotica niet vasten. Is de keelontsteking hierna weg? Dan kunnen ze direct weer meedoen met het vasten. De gemiste dagen kunnen ze dan op een later moment inhalen. Het feit dat ik weet dat deze mogelijkheid bestaat, helpt mij bij het geven van adviezen op maat. Patiënten voelen zich met zo’n oplossing gehoord en serieus genomen”, vertelt Asmahan, die ook jaren achter de balie heeft gewerkt als apothekersassistente.

Niet alle medicijnen verbreken het vasten

Ook ziet ze kansen voor betere voorlichting over welke medicijnen het vasten niet verbreken. Met regelmaat hoort de farmaceutisch manager verhalen aan van patiënten die tijdens de ramadan zijn gestopt met bijvoorbeeld hun oogdruppels, neusspray of inhalatiemedicijnen. “Het is verschrikkelijk om te zien dat sommige mensen er dan onnodig voor kiezen om een hele maand met een benauwd gevoel rond te lopen of in die periode een oogontsteking oplopen”, zegt ze bezorgd. “Juist zij zijn enorm geholpen als ze weten dat deze medicatie het vasten niet verbreekt. Daarmee voorkomen we onnodige gezondheidsklachten op korte én lange termijn.”

Sleutelrol voor moskeeën en (klein)kinderen

Moskeeën sturen ieder jaar lijsten uit waarop staat welke medicatie het vasten wel en niet verbreekt. Zo zijn er ook uitzonderingen voor zwangere vrouwen, ernstig zieke personen, kinderen en mensen die reizen. Dat de moskee deze rol pakt is een heel goede ontwikkeling, erkent Asmahan. Maar ook voor de (klein)kinderen is er een belangrijke sleutelrol weggelegd in de voorlichting en het bereiken van met name de oudere generatie. “Bij onze apotheek komen veel Turkse en Marokkaanse ouderen, zij kunnen niet allemaal lezen en schrijven. Ook niet in hun moedertaal. De (klein)kinderen staan dan met regelmaat als contactpersoon in het patiëntendossier.” Asmahan is er daarom een groot voorstander van om op diverse websites en sociale media belangrijke informatie te delen met de (klein)kinderen. “Onlangs hadden we een terugroepactie van het medicijn metformine. Op verschillende sociale media en jongerensites zag ik de dringende oproep om de apotheek of huisarts te bezoeken als je (groot)ouders metformine gebruiken. In de toekomst wil ik vanuit onze apotheek ook steeds vaker deze kanalen inzetten bij het bereiken van onze doelgroep.”

De invloed van voeding en leefstijl

Het apotheekteam weet veel over de ramadan, vertelt ze. “Naast dat we de innamemomenten, dosering en toedieningsvorm van bepaalde medicijnen kunnen aanpassen, kijken we ook naar nieuwere inzichten.” Een aanpak die Asmahan als ondernemende zorgverlener typeert. “Een aantal jaar geleden heb ik een cursus gevolgd over voeding en leefstijl. Door de ramadan leeft en eet men op andere momenten. Soms ook wat ongezonder, denk maar aan zoete lekkernijen zoals baklava. De juiste voeding en leefstijl kan helpen tijdens de ramadan en heeft soms invloed op de werking van medicijnen. Door het eten van de juiste koolhydraten, eiwitten, groeten en fruit kunnen mensen de ramadan beter doorkomen en hebben ze bijvoorbeeld minder last van bijwerkingen van hun medicijnen. Deze leefstijladviezen geven we juist in de periode vóór en tijdens de ramadan steeds vaker mee aan de balie.”

De ramadan is van start, ook voor Asmahan. Het is een maand van vrijgevigheid, liefdadigheid en samenhorigheid. “Ik ervaar een fijne rust, voel me beter en ben veel bezig met zelfreflectie. Met goede voorlichting over medicijngebruik tijdens de ramadan is deze maand echt een win-winsituatie voor iedereen die meedoet”, sluit ze met een brede glimlach af.

De ramadan

Het is de negende maand van de islamitische kalender en staat bekend als de vastenmaand. De islamitische kalender is gebaseerd op het maanstelsel waardoor de ramadan ieder jaar verschuift met ongeveer elf dagen. Tijdens de ramadan onthouden moslims zich overdag van eten, drinken, roken en seks. Er wordt alleen voor zonsopkomst en na zonsondergang gegeten. Veel mensen gebruiken tijdens het vasten helemaal niets, dus ook geen medicijnen. Naast een maand van bezinning is ramadan een maand waarin extra aandacht geschonken wordt aan verdraagzaamheid, vrijgevigheid, liefdadigheid en samenhorigheid. De ramadan wordt ieder jaar afgesloten met het Suikerfeest.

Gepubliceerd op: 12 april 2021

Heb je het laatste Mosadex-magazine al gelezen?

Bekijk 'm hier!