Nieuws | 15 november 2024
Minder lucht vervoeren met de 'kwart bak'
Lees meer
Inhoudsopgave
Nederland is bezig met een grote operatie: het vaccineren tegen Covid-19. Openbare apothekers zijn medicatiespecialisten en leveren daarmee bij uitstek toegevoegde waarde bij de uitrol van het vaccinatieprogramma. Vanuit Mosadex hebben we de ervaring, mensen en middelen om onze apothekers te ondersteunen. Wilt u gebruikmaken van onze service en samen met uw achterban een optimaal vaccinatieprogramma inrichten? Onderstaande informatie helpt u hierbij.
Deze pagina wordt regelmatig herzien - de laatste update was op 15 maart 2021, 15.56 uur.
Het is van belang dat de vaccinatie tegen Corona correct, veilig en efficiënt verloopt. We volgen hiervoor de adviezen van de KNMP en werken conform de geldende richtlijnen. We sluiten zo goed mogelijk aan bij de vraag van de huisartsen en hun praktijkhandleiding. Wij hebben een praktische vertaling gemaakt met tips & tricks die u kunt inzetten in de apotheek, in communicatie met andere zorgverleners en naar uw team. Op deze manier maken we samen het verschil.
Vanuit de apotheek zijn er verschillende processen waarop u in de vaccinatie kunt ondersteunen. De openbare apotheek kan vooral ondersteunen in het voor toediening gereedmaken, controle van de contra-indicaties, de registratie en bijwerkingen.
De richtlijn en de adviezen worden dagelijks aangevuld en waar nodig aangepast. Door de toenemende ervaring volgt de informatie elkaar snel op. Houd daarom regelmatig updates in de gaten. SFK heeft ook een search beschikbaar gesteld voor patiënten die in verband met antistolling of anafylactische reacties in het verleden hier rekening mee moeten houden bij vaccinatie. Breng uw patiënten op de hoogte en laat uw expertise in medicijnen zien.
De regionale en plaatselijke verschillen zijn groot. De ondersteuning wordt soms gevraagd, maar ook aangeboden. Ons advies: bied aan te helpen bij de vaccinatie. U levert een maatschappelijke bijdrage en investeert in uw relatie! De KNMP heeft 11 maart weer een webinar gehouden over vaccinatiestrategie en vaccineren in de huisartsenpraktijk. Op de KNMP site is deze webinar terug te kijken. Ook is er een mooi overzicht gemaakt van de verschillende COVIDvaccins.
Maak lokaal duidelijke afspraken over tijdslijnen en taakverdeling. Denk hierbij aan de bestelprocedure, het transport, de ontvangst, de opslag, de locatie van het vaccineren, het voor toediening gereedmaken, de vaccinatie zelf (met contra-indicaties) en de registratie. Denk hierbij aan: welke periode, welke aantallen per dag(deel), welke handelingen welke ruimte, welke voorbereiding, materialen en kosten.
Huisartsen horen vaak pas 5-7 dagen van te voren dat ze vaccins geleverd krijgen, en aan de beurt zijn. Daarom is het fijn om de verkennende gesprekken al van te voren te voeren. En makkelijk in te kunnen spelen op de ondersteuning als die nodig is. Inventariseer ook vast bij het team wie wil betrokken worden en eventueel extra shifts op zich nemen.
Kijk ook naar mogelijke samenwerking met de lokale thuiszorg organisatie. Mogelijk kunnen verpleegkundigen, die dagelijks VTGM handelingen aan het bed uitvoeren, ondersteunen.
Voor het transport van de coronavaccins heeft de overheid een afspraak met een logistiek dienstverlener Movianto uit Oss, deze draagt ook zorg voor het leveren van vaccins naar de hoofdinstelling. Apothekers kunnen gevraagd worden het transport naar de neveninstelling te verzorgen. Op de KNMP-website staat een voorbeeld registratieformulier voor transport.
Mosadex kan ondersteuning bieden. Meer weten over logistieke mogelijkheden? Neem contact op met Richard Buijtendijk via R.Buijtendijk@mosadex.nl. We coördineren uw verzoek en brengen u in contact met de Mosadex-vervoerder, die heeft eerder apothekers en zorginstellingen ondersteund. Ook denken wij met u mee over het lenen van koelboxen.
Ook de opslag en afvoer van de vaccins is van belang. Houd hierbij rekening met de koude keten en ondersteun bij goede afvoer. Het vaccin is een gewild product dus zorg voor een afgesloten koelkast. Let ook op de juiste afvoer van de gebruikte vials zodat vervalsing wordt geminimaliseerd.
Het RIVM heeft een richtlijn uitvoeringsbeleid COVID-19-vaccinatie, deze wordt regelmatig herzien en aangevuld. De aanvulling begin maart geeft aan dat apothekers GGD- medewerkers volgens het landelijk protocol van de NVZA mogen trainen in het poolen van vaccinflacons om zo veel mogelijk doses uit de flacons te kunnen halen.
Ook heeft IGJ inmiddels een concept toetsingskader voor de COVID-19-vaccinaties opgesteld. Voor het VTGM gedeelte zijn de volgende punten opgenomen: medewerkers werken conform geldende richtlijnen en protocollen; medewerkers zijn aantoonbaar bekwaam voor het gereedmaken en de bekwaamheid wordt structureel gemonitord; de benodigde materialen zijn beschikbaar en worden op de juiste wijze gebruikt.
Voor professionals met vragen over de COVID-19-vaccinatie is bij het RIVM een speciaal telefoonnummer ingesteld: 088-678 8900. Dit nummer is vanaf 4 januari 2021 dagelijks bereikbaar van 8.00 tot 20.00 uur. Met behulp van een keuzemenu worden de vragen over de betreffende afdelingen verdeeld.
Voor de huisartsen is er vanuit de NHG een praktijkhandleiding Covid-19 vaccinatie.
Voor de veiligheid en effectiviteit is correcte uitvoering van het gereedmaken van het vaccin van groot belang. Het advies van de KNMP is om het VTGM en het optrekken gescheiden te houden (2 gedeeltes of 2 gescheiden tafels).
Het RIVM heeft een online cursus beschikbaar gesteld die je door iedereen die gaat VTGM-en kunt laten maken als opfrisser. Deze is nascholing is geaccrediteerd.
Comirnaty (Pfizer/BIONTECH vaccin)
Protocol Comirnaty (PfizerBioNTech vaccin)
Flowchart Comirnaty
Video gereedmaken Comirnaty
Moderna
Protocol Moderna vaccin
Flowchart Moderna
AstraZeneca
Protocol AstraZeneca vaccin
FlowchartAstraZeneca
In de praktijk werkt het prettig om het VTGM met meerdere personen uit te voeren. Bijvoorbeeld 2 assistenten voor VTGM en 1 voor omloop/administratie. Het VTGM mag ook door iemand alleen gedaan worden, mits de controle wordt gedaan door degene die toedient. Extra aandacht voor het zwenken en NIET schudden bij het protocol is van belang.
Als iemand eerst wil oefenen, kan prednisolon 25mg worden opgelost en opgetrokken.
Benodigdheden: materialen meegeleverd door RIVM
NaCl 0,9% oplossing
Naalden
Spuiten
Benodigdheden: materialen niet meegeleverd door RIVM
Persoonlijke veiligheid van je medewerkers: haarnetje, handschoenen en schort
Alcohol (geketoneerd) 70%
Non-woven gaasjes
Naaldencontainer
Papier (Tok) voor het schoonmaken van het werkblad
Nierbekken schaal voor opslag opgetrokken vaccinaties
Etiketten voor batches en houdbaarheid
Watervaste stift
Onderlegger
Extra optrekspuitjes (er worden niet altijd voldoende spuitjes meegeleverd)
Extra toediennaaldjes van 38mm voor obese patiënten
Schaar
Oefen vials NaCI en prednisolon 25 mg of soluvit
Het voor toediening gereed maken kost ongeveer 15 min voor 6 of 7 spuitjes Comirnaty. Het toedienen zelf gaat minder snel, hiervoor wordt rekening gehouden met ongeveer 15 minuten per patiënt. Als laag dood volume spuitjes gewenst zijn, neem dan contact op met E inkoop@mosadex.nl.
De spuiten hoeven niet afzonderlijk geëtiketteerd te worden. Als per vial de houdbaarheid en batch op een omverpakking geëtiketteerd is, is dit voldoende. Spreek dit ook af met degene die toedient.
Deze informatie wordt ook regelmatig bijgewerkt in de richtlijn (paragraaf 4).
Ga na of uw apotheekteam kan ondersteunen bij het in kaart brengen van patiënten met antistolling. De toedien-instructie voor patiënten met een DOAC is in de richtlijn opgenomen afhankelijk van frequentie en moment van inname (4.4). Praktisch lijkt het erop dat bij ervaren prikkers met 0,3ml en 2 minuten afdrukken zonder wrijven er weinig/ geen hematomen ontstaan.
Absolute contra-indicaties zijn: allergie voor een van de bestanddelen van het vaccin of zeer ernstige allergische reactie na een eerdere toediening van hetzelfde vaccin (bijsluiter Comirnaty, bijsluiter Moderna).
Relatieve contra-indicaties: koorts >38,5°C, zwangerschap, (doorgemaakte) COVID-19, recente behandeling voor COVID-19 met COVID-19-antistoffen (vaccin 4 weken uitstellen), geplande operatie op korte termijn. (Epilepsie is alleen een relatieve contra-indicatie bij eerdere consulten na een vaccinatie; voor details raadpleeg de bijsluiter)
Indicatie voor extra voorzorgsmaatregelen: verhoogde bloedingsneiging of gebruik antistolling, prikangst of neiging tot flauwvallen, immuunstoornis, vragen van persoon zelf of diens verzorger/begeleider.
Zie de bijsluiter voor de bestanddelen van het vaccin.
Bijwerkingen: De meeste bijwerkingen zijn binnen 1-2 dagen
verdwenen. De soort en de frequentie van de bijwerkingen verschillen per
vaccin. Omdat de bijwerkingen vrij frequent voorkomen en
de eerste 2 dagen belemmerend kunnen zijn in de dagelijkse werkzaamheden, is
het niet handig om een heel team op 1 dag te vaccineren. Dit kan de volgende
dag(en) voor een tekort aan werknemers op de werkvloer zorgen.
De volgende klachten komen vaak voor:
matige pijn op de injectieplaats (65 - 92%);
vermoeidheid (50 - 70%);
hoofdpijn (50 - 65%);
spierpijn (45 - 62%);
gewrichtspijn (20 - 46%);
rillingen (30 - 45%);
misselijk zijn en overgeven (23%);
pijnlijke en dikke lymfeklieren onder de oksel (20%);
koorts (8 - 16%);
zwelling of roodheid op de injectieplaats (8 - 15%).
Professionals kunnen rechtstreeks contact opnemen met Lareb op 073 646 9700 (9.00 - 17.00 uur) voor overleg over het melden van post vaccinale verschijnselen/bijwerkingen (dit is alleen voor zorgprofessionals). Toestemming van de betreffende persoon is nodig om relevante (medische) informatie aan Bijwerkingencentrum Lareb door te kunnen geven. Noteer dit in het dossier en vermeld bij het doen van een melding het chargenummer van het betreffende vaccin.
Voor het melden van een vermoede bijwerking na een COVID-19-vaccinatie heeft Lareb een speciaal COVID-19-meldformulier. Zowel zorgverleners als gevaccineerde personen kunnen een bijwerking melden.
Maak ook afspraken over de Noodkit voor het couperen van een allergische reactie. Voor een anafylaxie zijn 2 Epi-pennen nodig, dus is ons advies bij vaccineren er altijd minimaal 1 extra op voorraad te hebben per locatie (of een extra ampul adrenaline 1: 1000) dan kan het vaccinatieproces doorgang vinden bij 1 reactie.
Spreek af wie zorgdraagt voor aanwezigheid van een spoedtas met inhoud (adrenaline/antihistaminica/salbutamol en dexamethason en zuurstof). Benodigde medicatie en een algemeen overzicht vind u in de NHG behandelrichtlijn geneesmiddelen en zuurstof in spoedeisende situaties. Ook is er een checklist beschikbaar voor de spoedeisende geneesmiddelen.
Bij tekenen van ernstige anafylaxie: adrenaline 1000mg/ml en clemastine 1mg/ml volgens onderstaande dosering.
Bij alleen gegeneraliseerde jeuk met erytheem en/of urticaria: overweeg levocetirizine 5mg tablet of drank 0,5mg/ml en clemastine 1mg/ml in onderstaande dosering.
Ter informatie is er voor Service apotheekteams een Podcast beschikbaar via het nascholingsportaal.
Korte checklist:
Heeft de medewerker in het laatste jaar nog VTGM handelingen uitgevoerd? Ook met spuiten, naalden en flacons?
Zijn de werkinstructies bestudeerd en duidelijk?
Is de video bekeken?
Weet de medewerker wat er verwacht wordt en voelt hij/zij zich bekwaam?
Zorg voor mentale ondersteuning; het klaarmaken van vaccins hoort niet tot de dagelijkse werkzaamheden.
De apotheek kan ook gevraagd worden om hulp op het
toezicht op het gereedmaken. Apothekers mogen GGD-
medewerkers volgens het landelijk protocol van de NVZA trainen in het poolen
van vaccinflacons om zo veel mogelijk doses uit de flacons te kunnen halen.
Let op de hygiëne van de medewerkers, met name na pauzes en toiletbezoek. Handen wassen met zeep, afdrogen en daarna Sterillium. Haren bij elkaar gebonden of een haarnetje.
Ontsmet ook het handvat van de koelkast iedere 2 uur.
Worden de juiste hoeveelheid spuiten opgetrokken?
Controleer de medewerkers op hun werkzaamheden. Neem steekproefsgewijs een aantal gerede doses en beoordeel deze op lucht en hoeveelheid.
Controleer de vials op het residu wat achterblijft en beoordeel of dit in overeenstemming is met de verwachting.
Noteer de tijd van optrekken. Indien van toepassing: noteer de tijd dat de spuiten gemaakt zijn en tot hoe laat ze houdbaar zijn. Dit geldt voor het begin van de dag omdat de gerede doses 6 uur buiten de koelkast kunnen blijven. Als dus om 9 uur de eerste doses klaar zijn hebben deze een houdbaarheid tot 15 uur.
Let op: de transport condities verschillen per vaccin!
Lees hier het standpunt van de KNMP. Maak hierover afspraken met de samenwerkende partij. De registratie verschilt bij GGD en huisarts. Voor apotheken zou het medicatiedossier het meest logisch zijn, echter was dit voor instellingen niet haalbaar. Je kunt overwegen de huisarts te assisteren bij de registratie in het HIS. Als je overweegt registratie ook in het AIS te doen, houd er rekening mee dat dit extra tijd kost afhankelijk van hoe de lijst gevaccineerde personen aangeleverd wordt. En stem dit ook af met de lokale huisartsen. De Z- Index heeft de beschikbare vaccins opgenomen.
Als u ondersteunt bij de vaccinatie, draag dit dan actief uit naar patiënten en andere stakeholders. Een uitstekende reden om uw openingstijden aan te passen en u zichtbaar te maken als zorgverlener.
Wees zichtbaar als zorgverlener.
Maak afspraken met de andere zorgverleners om te verwijzen naar dezelfde bronnen.
Op de publiekswebsite coronavaccinatie.nlstaat uitgebreide informatie over de COVID-19-vaccinaties, onder andere veel gestelde vragen, bijsluiterteksten en uitleg over de vaccinbestanddelen. Informatie in het Engels staat ook op de Engelse website van het RIVM. Het voorlichtingsmateriaal is in eerste instantie vertaald in het Engels, Pools, Turks en Arabisch.
Comirnaty bijsluiter voor het publiek.
Moderna bijsluiter voor het publiek.
Astrazeneca bijsluiter voor het publiek
We delen graag succesverhalen. Heeft u lokaal een succesvolle samenwerking? Laat het ons weten via E communicatie@mosadex.nl als we uw verhaal mogen delen. Bedankt!
Op 27 januari en 11 maart vonden webinars plaats met handige tips, deze kunnen hier worden teruggekeken.
Deel ervaringen met de KNMP via de KNMP community.
Ook vragen worden dagelijks beantwoord. Stel deze via coronavirus@KNMP.nl.
Gepubliceerd op: 22 januari 2021
